الزامات فنی سیستم اطفا حریق در ساختمان های مسکونی چیست ؟

سیستم اطفا حریق یکی از ضروری‌ترین فناوری‌های ایمنی در ساختمان‌های مسکونی است که نقشی حیاتی در حفاظت از جان و مال افراد دارد. در دنیایی که آمار آتش‌سوزی‌های خانگی رو به افزایش است، اهمیت نصب این سیستم‌ها بیش از پیش احساس می‌شود. یک اتاق تنها در عرض سه دقیقه می‌تواند در شعله‌های آتش بسوزد و در چنین شرایطی، عملکرد سریع و دقیق سیستم اطفا حریق می‌تواند تفاوت بین نجات و فاجعه باشد. برای تضمین عملکرد این سیستم‌ها، استفاده از لوله پلیکا و لوله پلی اتیلن برای نصب لوله‌ها بسیار مؤثر است. همچنین، در سیستم‌های گازی خانگی باید به خرید و فروش لوله گازی خانگی توجه ویژه‌ای داشت تا از بروز حوادث جلوگیری شود.

از اسپرینکلرها گرفته تا کپسول‌های آتش‌نشانی و سیستم‌های خودکار، هر بخش از این فناوری به گونه‌ای طراحی شده است که در کوتاه‌ترین زمان ممکن، با مهار آتش‌سوزی از گسترش آن جلوگیری کند. در این میان، کودکان و سالمندان به عنوان آسیب‌پذیرترین گروه‌ها، بیشترین بهره را از وجود چنین سیستم‌هایی می‌برند. نصب و استفاده صحیح از سیستم اطفا حریق نه تنها به افزایش ایمنی کمک می‌کنند، بلکه آرامش خاطر ساکنان را نیز تضمین می‌کنند.

قوانین جدید و الزام به استفاده از سیستم اطفا حریق

در قوانین جدید و الزامات سازمان آتش‌نشانی، نصب و استفاده از سیستم اطفا حریق در ساختمان‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است. این قوانین به منظور تضمین ایمنی افراد، حفاظت از اموال و سرعت بخشیدن به فرایند خاموش کردن حریق در مواقع اضطراری وضع شده‌اند. الزامات به‌ویژه در ساختمان‌های با جمعیت بالا یا ساختمان‌های صنعتی و تجاری که خطرات بیشتری دارند، جدی‌تر است. در این راستا، الزامات جدید شامل موارد زیر است:

• ضرورت نصب سیستم اطفا حریق : در ساختمان‌های مسکونی، اداری، صنعتی، یا دیگر ساختمان‌هایی که تردد یا استفاده از آن‌ها زیاد است، نصب سیستم حریق از جمله الزامات محسوب می‌شود.
• الزامات طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های کشف حریق: طبق مقررات ملی ساختمان و استانداردهای بین‌المللی، سیستم‌های اعلام حریق باید بر اساس طراحی‌هایی که مطابق با کاربری و مساحت فضاها باشد، پیاده‌سازی شوند. برای مثال، در ساختمان‌های مسکونی پنج طبقه و بیشتر، نصب این سیستم‌ها الزامی است. همچنین در ساختمان‌هایی که بیش از 11 واحد مسکونی دارند یا در ساختمان‌های تجاری با مساحت 500 متر مربع و بیشتر، این سیستم‌ها باید نصب شوند.
• منطقه‌بندی سیستم اعلام حریق: در هر ساختمان باید مناطقی برای شناسایی دقیق محل حریق در نظر گرفته شود. این مناطق باید بر اساس مساحت و اهمیت فضاها، مانند راه‌پله‌ها، موتورخانه‌ها یا داکت‌ها، طراحی شوند تا در صورت وقوع حریق، سرعت شناسایی و اطفاافزایش یابد. به طور کلی، مساحت هر منطقه نباید بیشتر از 2000 متر مربع باشد.
• نصب تجهیزات مطابق با تاییدیه‌های معتبر: برای رعایت قوانین، ضروری است که سیستم اطفا حریق توسط شرکت‌های معتبر که تاییدیه سازمان آتش‌نشانی را دارند، نصب شوند.

در نتیجه، الزامات جدید نصب سیستم اطفا حریق نه تنها برای افزایش ایمنی و کاهش خسارات در هنگام وقوع حریق ضروری هستند، بلکه به موجب رعایت استانداردهای ایمنی در ساختمان‌ها، به حفظ جان افراد و ایمنی سرمایه‌ها کمک می‌کنند.

سیستم اطفا حریق چیست ؟

سیستم اطفا حریق مجموعه‌ای از تجهیزات و روش‌هایی است که برای مهار، کنترل یا خاموش کردن آتش در ساختمان‌ها یا سازه‌های دیگر طراحی شده است. این سیستم‌ها به‌عنوان بخشی از اقدامات ایمنی در برابر آتش‌سوزی نصب می‌شوند و می‌توانند به صورت خودکار یا دستی فعال شوند. هدف اصلی این سیستم‌ها، حفاظت از جان افراد، کاهش خسارات مالی و جلوگیری از گسترش آتش است.

نخستین سازمان آتش‌نشانی در ایران حدود ۱۵۰ سال پیش توسط روس‌ها در تبریز تأسیس شد و به نام واحد اطفائیه شناخته می‌شد. امروزه این سازمان با نام آتش‌نشانی فعالیت می‌کند، اما اصطلاحات اطفا حریق و اعلام حریق همچنان برای تجهیزات و سیستم‌های مرتبط استفاده می‌شوند. امروزه این سیستم شامل دو بخش است:

• سیستم‎‌های اعلام حریق: هشدار دهنده است و افراد را از وجود آتش‌سوزی یا نشتی گاز آگاه می‌کند.
• سیستم اطفا حریق : پس از هشدار، اقدام به خاموش کردن آتش می‌کند.

این سیستم‌ها معمولاً به سنسورهایی مجهز هستند که به دود، گرما و گازهای قابل اشتعال، حساس بوده و به‌محض شناسایی خطر، فعال می‌شوند. سیستم‌های پیشرفته‌تر می‌توانند هشدارهایی به گوشی‌های هوشمند یا سازمان آتش‌نشانی ارسال کنند. در نوع خودکار، سیستم حتی در غیاب افراد، مانند شب هنگام، می‌تواند جان و مال ساکنین را نجات دهد.

دلایل استفاده از سیستم اطفا حریق چیست ؟

دلایل ضرورت نصب و بهره‌برداری از سیستم اطفا حریق به شرح زیر است:

• حفاظت از جان افراد

سیستم حریق نقش مهمی در شناسایی زودهنگام آتش و مهار آن دارد. این ویژگی به ساکنان امکان می‌دهد تا پیش از گسترش آتش و ایجاد خطرات جانی، محل را ترک کنند.

• حفاظت از اموال و دارایی‌ها

یکی از مهم‌ترین اهداف نصب سیستم اطفاء، پیشگیری از زیان‌های مالی ناشی از آتش‌سوزی است. این سیستم‌ها با شناسایی سریع و اطفای آتش در مراحل ابتدایی، از تخریب گسترده اموال و زیرساخت‌ها جلوگیری می‌کنند. در اینجا، استفاده از لوله سیاه آهنی برای ساخت سیستم‌های آبیاری و اطفا حریق در محیط‌های صنعتی و مسکونی به کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری کمک می‌کند.

• تشخیص زودهنگام آتش

سیستم اطفا حریق به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بلافاصله پس از شناسایی دود یا آتش فعال شوند. این امر باعث جلوگیری از گسترش آتش و ایجاد خسارات سنگین می‌شود و فرصتی برای انجام اقدامات اولیه فراهم می‌آورد.

• عملکرد خودکار و عدم نیاز به مداخله انسانی

یکی از مزایای اصلی این سیستم‌ها، عملکرد خودکار آن‌هاست. این ویژگی به‌ویژه در مواقعی که امکان نظارت مداوم یا دسترسی به نقاط دورافتاده وجود ندارد، بسیار مؤثر است.

• تنوع بالا در انواع سیستم‌ها

سیستم اطفا حریق با توجه به نوع محیط و شرایط موجود، در انواع مختلفی ارائه می‌شوند. از سیستم‌های مبتنی بر آب برای محیط‌های عادی گرفته تا سیستم‌های گازی که برای محیط‌هایی مانند دیتاسنترها مناسب هستند، می‌توان بسته به نیاز از آن‌ها استفاده کرد. خرید لوله مانیسمان برای انتقال گاز در محیط‌های صنعتی و تجاری می‌تواند یک انتخاب بهینه باشد.

• افزایش ایمنی در محیط‌های خاص

برای محیط‌هایی که خطرات بیشتری مانند مواد قابل اشتعال یا تجهیزات حساس دارند، استفاده از سیستم اطفا حریق گازی یک گزینه کارآمد و مقرون‌به‌صرفه محسوب می‌شود.

تفاوت سیستم اطفا حریق در ساختمان های مسکونی ، تجاری و صنعتی

سیستم اطفا حریق در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی به‌طور کلی برای محافظت از جان و مال ساکنین و کارکنان طراحی می‌شوند، اما تفاوت‌های قابل توجهی در نوع تجهیزات، سطح پیچیدگی و روش‌های مورد استفاده در این سه نوع ساختمان وجود دارد.

• ساختمان‌های مسکونی

در ساختمان‌های مسکونی، سیستم‌های اعلام حریق بیشتر بر اساس تشخیص دود و حرارت کار می‌کنند. این سیستم‌ها معمولاً از دتکتورهای دودی و حرارتی برای شناسایی خطر آتش‌سوزی استفاده می‌کنند و به‌طور معمول شامل هشدارهای صوتی (آژیرها) هستند که ساکنین را از خطر آگاه می‌سازند. همچنین، این سیستم‌ها معمولاً به‌شکل ساده و با هزینه کم‌تری نصب می‌شوند تا برای محیط‌های مسکونی مناسب باشند.

• ساختمان‌های تجاری

در ساختمان‌های تجاری که محیط‌های پیچیده‌تر و پررفت‌وآمدتری دارند، سیستم‌های اعلام حریق معمولاً به‌شکل پیشرفته‌تر و با قابلیت‌های بیشتری طراحی می‌شوند. در این ساختمان‌ها به دلیل تعداد زیاد کارکنان و مشتریان، نیاز به نصب دتکتورهای پیشرفته‌تری است که علاوه بر دود، حرارت و گازهای سمی مانند مونوکسیدکربن را هم شناسایی کنند. سیستم‌های تجاری ممکن است از دتکتورهای آدرس‌پذیر یا هوشمند استفاده کنند که هر منطقه از ساختمان را به‌طور دقیق کنترل می‌کنند و مشخص می‌کنند که آتش‌سوزی در کدام بخش رخ داده است.

• ساختمان‌های صنعتی

در ساختمان‌های صنعتی، سیستم‌های اعلام حریق بسیار تخصصی‌تر و پیچیده‌تر از سیستم‌های مسکونی و تجاری هستند. در این محیط‌ها که خطرات آتش‌سوزی به‌دلیل وجود مواد شیمیایی، سوخت‌ها و گازهای قابل اشتعال بسیار بیشتر است، سیستم اطفا حریق باید با دقت بالا و تجهیزات خاصی طراحی شوند. این سیستم‌ها شامل دتکتورهای شعله و تجهیزات ضد انفجار هستند که به‌ویژه در مناطقی که خطر انفجار یا نشت گاز وجود دارد، بسیار ضروری است. سیستم اطفا حریق در محیط‌های صنعتی ممکن است شامل استفاده از آب، گازهای بی‌اثر، فوم و پودر باشند.

اجزای سیستم اطفا حریق در ساختمان های مسکونی

اجزای اصلی سیستم اطفا حریق شامل موارد زیر هستند:

• حسگرها و آشکارسازها

یکی از اجزای حیاتی سیستم حریق، آشکارسازهای دود و حرارت هستند که به‌طور خودکار هرگونه افزایش دما یا وجود دود را شناسایی می‌کنند. این حسگرها می‌توانند از نوع حرارتی، دود یا شعله‌سنج باشند که بسته به نوع خطر، در قسمت‌های مختلف ساختمان نصب می‌شوند.

• سیستم اسپرینکلر

سیستم اسپرینکلر یکی از روش‌های رایج و خودکار برای اطفا حریق است که در آن، به محض شناسایی افزایش غیرعادی دما، آب از نازل‌ها به صورت پاشش خودکار خارج می‌شود و شعله‌های آتش را مهار می‌کند. این سیستم در دو نوع اصلی تر و خشک موجود است و بر اساس نوع ساختمان و شرایط محیطی انتخاب می‌شود.

• کپسول‌های آتش‌نشانی

در کنار سیستم‌های پیشرفته‌تر، استفاده از کپسول‌های آتش‌نشانی نیز به‌عنوان یک روش دستی و موثر در مقابله با حریق‌های محدود و ابتدایی ضروری است. کپسول‌های آتش‌نشانی می‌توانند بر اساس نوع آتش (مایعات، گازها یا مواد جامد) مختلف باشند و باید در مکان‌های قابل دسترس قرار گیرند.

• دستگاه‌های هشداردهنده

دستگاه‌های هشداردهنده در سیستم اطفا حریق نقش اطلاع‌رسانی به ساکنان ساختمان را ایفا می‌کنند. این دستگاه‌ها معمولاً از نوع صوتی و بصری هستند و در صورت شناسایی آتش، از طریق زنگ‌ها، بوق‌ها یا چراغ‌های چشمک‌زن به ساکنان هشدار می‌دهند.

• کنترل پنل

کنترل پنل مغز متفکر سیستم حریق است که اطلاعات را از حسگرها دریافت کرده و در صورت بروز آتش، دستور فعال شدن سیستم‌های هشداردهنده و اطفارا صادر می‌کند. این پنل‌ها می‌توانند به‌صورت دستی یا اتوماتیک عمل کنند و در برخی مدل‌ها حتی می‌توانند محل دقیق وقوع حریق را مشخص کنند.

• واحد منبع تغذیه

برای عملکرد بدون وقفه سیستم، نیاز به یک منبع تغذیه مطمئن است. واحد منبع تغذیه وظیفه تأمین برق مورد نیاز برای تمامی اجزای سیستم را بر عهده دارد و در صورت قطعی برق، باتری‌های پشتیبان به‌طور خودکار وارد عمل می‌شود.

هزینه ها و قیمت تمام شده برای نصب سیستم اطفا حریق

هزینه‌ها و قیمت تمام شده برای نصب سیستم‌های اعلام و اطفا حریق به عوامل مختلفی بستگی دارد که می‌تواند هزینه نهایی را به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهد. در زیر برخی از مهم‌ترین عواملی که در تعیین قیمت تأثیرگذار هستند را مشاهده می‌کنید:

• نوع سیستم: سیستم‌های اعلام و اطفا حریق مختلفی وجود دارند که بسته به پیچیدگی و فناوری به کار رفته در آن‌ها، هزینه‌های متفاوتی دارند. سیستم‌های پیشرفته و هوشمند معمولاً گران‌تر از سیستم‌های ساده‌تر هستند.
• ابعاد و نوع کاربری ساختمان: اندازه ساختمان و نوع کاربری آن (مسکونی، تجاری یا صنعتی) تأثیر زیادی بر هزینه‌ها دارد. به طور معمول، ساختمان‌های بزرگ‌تر و پیچیده‌تر نیاز به تجهیزات بیشتر و نصب پیشرفته‌تری دارند.
• تعداد طبقات و اتاق‌ها: تعداد طبقات و اتاق‌ها در یک ساختمان به طور مستقیم با تعداد دستگاه‌های مورد نیاز برای سیستم اعلام و اطفا حریق مرتبط است. هر چه تعداد اتاق‌ها و طبقات بیشتر باشد، نیاز به تجهیزات بیشتر و هزینه بالاتری خواهد بود.
• نیازهای خاص مشتری: مشتریانی که خواسته‌های خاصی مانند نصب سیستم‌های اضافی، دتکتورهای پیشرفته یا امکانات اضافی دارند، معمولاً باید هزینه بیشتری پرداخت کنند.
• سرویس و نگهداری: هزینه‌های نگهداری و تعمیرات نیز بخشی از قیمت تمام شده سیستم‌های اعلام و اطفا حریق است. این هزینه‌ها شامل تست‌های دوره‌ای، تعویض قطعات و سرویس‌های سالانه برای اطمینان از عملکرد صحیح سیستم‌ها است.
• نوع کپسول آتش نشانی و شارژ مجدد: هزینه خرید و نگهداری کپسول‌های آتش نشانی و شارژ مجدد آن‌ها نیز می‌تواند تأثیر زیادی بر قیمت تمام شده داشته باشد. کپسول‌های آتش نشانی از نظر نوع (آب، کف، گاز و …) و برند، قیمت‌های متفاوتی دارند.

با توجه به این عوامل، بهترین راه برای دریافت قیمت دقیق و تخمینی برای اجرای سیستم اعلام و اطفا حریق، مشاوره با شرکت‌های متخصص در این حوزه و دریافت برآورد هزینه‌ها برای پروژه خاص خود است. در این مسیر، مراجعه به کارشناسان و تیم‌های اجرایی ماهر می‌تواند کمک زیادی در انتخاب سیستم مناسب و نصب بهینه آن کند.

گرفتن مجوز و تاییده سازمان آتش نشانی برای سیستم اطفا حریق

برای اخذ مجوز و تاییدیه سازمان آتش‌نشانی برای سیستم اطفا حریق ، باید مراحل خاص و دقیقی را طی کرد که در نهایت منجر به اطمینان از ایمنی ساختمان در برابر آتش‌سوزی و رعایت استانداردهای ملی می‌شود. این تاییدیه به عنوان یک سند معتبر، نشان‌دهنده انطباق سیستم‌های ایمنی با استانداردهای آتش‌نشانی است و ضرورت آن برای ساختمان‌های مختلف، به ویژه پروژه‌های بزرگ و چندطبقه، امری حیاتی به شمار می‌آید. مراحل اصلی در اخذ تاییدیه آتش‌نشانی به شرح زیر است:

• تشکیل پرونده در سازمان آتش‌نشانی: سازنده یا مالک پروژه پس از دریافت مجوز ساخت از شهرداری، باید در سازمان آتش‌نشانی تهران یا سایر سازمان‌های محلی پرونده‌ای برای پروژه خود تشکیل دهد. این مرحله آغاز فرایند نظارت و ارزیابی ایمنی حریق است.
• انتخاب مشاور آتش‌نشانی: سازنده باید یک مشاور آتش‌نشانی معتبر و ذی‌صلاح انتخاب کند که وظیفه طراحی و نظارت بر سیستم‌های اعلام و اطفا حریق، تهویه دود و دیگر تجهیزات ایمنی ساختمان را بر عهده دارد.
• طراحی نقشه‌ها: مشاور آتش‌نشانی موظف به طراحی نقشه‌های دقیق از سیستم‌های ایمنی، از جمله سیستم‌های اعلام حریق، اسپرینکلرها، شیرهای هیدرانت و بوستر پمپ است. این نقشه‌ها باید با استانداردهای ملی و بین‌المللی مطابقت داشته باشد.
• ارسال نقشه‌ها به سازمان آتش‌نشانی: پس از طراحی، نقشه‌ها باید به سازمان آتش‌نشانی ارسال شده و توسط کارشناسان این سازمان بررسی شوند. در صورت تایید، فرایند اجرایی آغاز می‌شود.
• نظارت بر اجرا: پس از تایید نقشه‌ها، مشاور آتش‌نشانی نظارت دقیق بر نصب سیستم‌ها و تجهیزات ایمنی دارد تا از تطابق آن‌ها با نقشه‌ها و استانداردها اطمینان حاصل کند.
• آزمایش و تأسیس سیستم‌ها: پس از اتمام نصب، تمامی سیستم‌ها باید تست و راه‌اندازی شوند تا از عملکرد صحیح آن‌ها اطمینان حاصل شود.

پس از طی این مراحل، در صورتی که تمامی شرایط و استانداردها رعایت شود، سازمان آتش‌نشانی تاییدیه رسمی صادر خواهد کرد.

جمع‌بندی | الزامات فنی سیستم اطفا حریق در ساختمان های مسکونی

در نتیجه، نصب و استفاده از سیستم اطفا حریق در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و برای حفظ جان افراد و جلوگیری از خسارات مالی ضروری است. این سیستم‌ها با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند آشکارسازها، سیستم‌های اسپرینکلر و کپسول‌های آتش‌نشانی به شناسایی و مهار آتش‌سوزی به‌طور مؤثر کمک می‌کنند. همچنین، رعایت الزامات قانونی در نصب این سیستم‌ها، به‌ویژه در ساختمان‌های با جمعیت بالا یا محیط‌های حساس، بسیار حائز اهمیت است.

برای کسانی که به دنبال خرید تجهیزات لازم برای سیستم اطفا حریق هستند، انتخاب لوله‌های مناسب برای انتقال آب و گاز به‌عنوان بخشی از این سیستم‌ها، از اهمیت بالایی برخوردار است. خرید لوله اسپیرال آهنی، به‌ویژه در پروژه‌های صنعتی و تجاری، می‌تواند راه‌حل مؤثری برای اطمینان از عملکرد صحیح سیستم اطفا حریق باشد. در نهایت، با توجه به اهمیت ایمنی، توجه به قیمت و خرید لوله اسپیرال آهنی و سایر تجهیزات مرتبط، باید با دقت و در نظر گرفتن نیازهای پروژه انجام شود.